‘Normaliter is het hier een troep’
door Carolien Croon, directeur Bijbels Museum
Op de vierde verdieping van een prachtig oud pakhuis aan de Bierkade in Hoorn bevindt zich het atelier van kunstenaar Loes Groothuis. Loes lacht als ik zeg dat het lijkt alsof ze een tentoonstelling voor me heeft gemaakt. ‘Ja, normaliter is het hier een troep, ligt overal wat, ben ik op allerlei plekken aan het werk. Ik heb opgeruimd en wat werk voor je neergezet.’ Het is niet voor het eerst dat dit gebeurt als ik op atelierbezoek ga. Het voelt een beetje ongemakkelijk. Loes heeft er veel werk aan besteed, terwijl ik eigenlijk alleen maar wilde zien hoe haar werk voor onze komende tentoonstelling vordert en vorm krijgt. En dat werk van dichtbij wilde zien en ervaren.
Thee wordt gezet, er komen koekjes bij. Het gesprek ontstaat vanzelf. Mozes en de stem van God heet het werk dat Loes voor EXODUS maakt. Ze werkt met papier-maché aan twee karakters: Mozes en ‘de wachter’. Mozes is al bijna af, alleen de geborduurde vlag is nu even provisorisch met tape op de stok bevestigd, dat moet natuurlijk nog anders. Maar ‘de wachter’ is wit en moet nog kleur krijgen. ‘En misschien komt er nog iets bij’ zegt Loes. ‘Ik kijk op de Buitenplaats wel of dat werkt.’
Specifieke setting
Loes maakt eigenlijk altijd werk voor een specifieke setting; voor een bepaalde plek of tentoonstelling. Ze werkt op een organische en intuïtieve manier, niet vanuit een vooraf vastgesteld beeld dat ze wil neerzetten. Haar werk ‘ontstaat’. Ze werkt, past aan, voegt toe, en kijkt of alles klopt en de goede kant op gaat. Vroeger werkte ze wel toe naar een beeld dat ze wilde realiseren. ‘Dan wist ik van tevoren wat ik ging maken’ vertelt Loes.
Ze begon op de academie als tekenaar, en ontwikkelde later werkenderwijs het ruimtelijke erbij. ‘En in sommige perioden was het heel druk in mijn hoofd. Tekenen ging toen voor mij te snel, ik wilde vertragen. Daarom ben ik ook gaan borduren.’ Tekenen doet ze nog wel. En soms vallen de beelden pas later op hun plek. Uit allerlei verschillende tekeningen knipte Loes de figuren, die uit sprookjes lijken weggerend, en vlocht ze daarna in één werk samen. Een mythisch tapijt met middeleeuwse, Jeroen Bosch-achtige figuren, dat ook in de ateliertentoonstelling hangt.
Symboliek
Bij Mozes en de stem van God vormde Loes twee reeds bestaande, eerder door haar gemaakte ‘maskers’, namelijk van de Strijder en de Wachter, om tot één nieuw groter werk. Als ze over het werk vertelt, valt het op hoeveel symboliek ze in haar werk verwerkt. ‘De naam Mozes betekent ‘uit het water opgerezen’, vandaar dat ik hem uit het blauw laat opkomen. Mozes vangt de stem van God op, hij moet die stem omvormen, die moet aards worden. Hij is de middelaar. En die vlag naast Mozes met de mandala erop, die staat voor de heelheid. Maar hij komt uit de donkere modder, zoals een waterlelie oprijst uit de modder. Iets moois en puurs komt voort uit het donker.
De wachter staat voor mij voor de stem van God, voor het Al, de kosmos. Zijn hoofd is open, hij kan zenden en ontvangen. Er vliegen twee vogels in zijn hoofd, die staan voor inspiratie. Die vogels lijken witte zwanen, je ziet ze alleen als je om het werk heen loopt, aan de achterkant. Ik heb er op de stokken ronde vormen bijgemaakt, een beetje zoals schotels die ontvangen en zenden. Ronde vormen staan voor mij ook voor heelheid.’ Dan wijst Loes op de stenen, keien lijken het, aan de achterkant van het beeld van Mozes. ‘Aarde, modder, grond, die elementen zitten altijd in mijn werk’ verklaart ze. Met haar werk wil ze uitdrukken dat veel mensen een ‘leidraad hebben, een droom willen waarmaken, vanuit een dieper liggende bron’.
‘Is die paal die er uitziet als een speer met verschillende vingers, de staf van Mozes?’ vraag ik. Loes lacht veel, ook nu. Alsof ze zich een beetje betrapt voelt. ‘Ja, je zou het als de staf kunnen zien. Maar ik heb ook heel praktisch een constructie nodig om het beeld mee overeind te houden en stevigheid te geven. Dit is deel van die constructie, die ik tot staf heb gemaakt.’ Loes haalt de staf uit de koker waar hij invalt en laat zien dat het hele beeld in kleine stukken uit elkaar kan, zeer ingenieus. ‘Dit weekend ga ik kijken of het in mijn kleine auto past. Ik denk dat dat wel lukt’ knikt ze.
De papier-maché ringen die ik zie, waaruit een aantal van de werken en stokken zijn opgebouwd, zijn veel lichter dan ik dacht. Loes maakt ze om een mal van klei, zodat ze van binnen hol blijven. En ze gebruikt voor de papier-maché geen pulp, maar stroken papier of karton.
Leefwereld van een monnik
Loes verveelt zich naar eigen zeggen snel. ‘En als kunstenaar sta ik op een bepaalde manier buiten de wereld. Dat is fijn en ook vervelend. Ik probeer diepere lagen in mezelf te schouwen. Misschien kun je dat het beste vergelijken met hoe een monnik mediteert.’
Het maken van autonoom werk – en dus de leefwereld van de monnik – combineert Loes met een praktijk als beeldend therapeut in een psychiatrische instelling. Hoe kwam ze daartoe? Loes vond outsider art geweldig, las De mens en zijn symbolen van Gustav Jung naar eigen zeggen ‘helemaal stuk’, en besloot na een aantal jaren als kunstenaar te hebben gewerkt een vervolgopleiding tot creatief therapeut beeldend te volgen. Dat werk is betekenisvol in het leven van cliënten die met trauma’s te maken hebben. En daarmee ook vervullend voor Loes zelf.
Wil je het werk van Loes Groothuis in het echt zien? Bestel nu je ticket en kom naar de tentoonstelling EXODUS in Buitenplaats Doornburgh. Je bent welkom t/m 24 september 2023!
