Mama Aisa tyari a boskopu kon door Jaasir Linger
Over het werk
Ontworpen voor EXODUS
Mixed media
(breedte ±175cm | diepte-lengte ± 300cm | hoogte ± 180cm)
2023
Mama Aisa tyari a boskupu kon, Surinaams-Sranantongo voor ‘Mama Aisa brengt de boodschap’ is een installatie waarin Linger het rijtuig van de moedergodin Aisa uit het traditionele Winti-geloof van zijn tot slaaf gemaakte Surinaamse voorouders verbeeld en hierbij een krachtige positie inneemt ten opzichte van de kerk die Winti eeuwenlang verbood.
De Afro-Surinaamse religie Winti hielp de tot slaaf gemaakten volharden door de wrede leefomstandigheden die zij ondervonden op de plantages in de voormalige Nederlandse kolonie Suriname. Het belijden van Winti op de plantages werd echter aan het eind van de 18e eeuw door de Nederlandse koloniale overheid verboden. De tot slaaf gemaakten moesten hun religie in het geheim praktiseren. Na de afschaffing van de slavernij in Suriname werd Winti in 1874 zelfs per wet verboden. Pas in 1971 werd het verbod geschrapt. Ondanks het feit dat de voormalige Nederlandse koloniale overheid en de kerk al sinds de slavernij Winti hebben proberen te onderdrukken door het te bestempelen als afgoderij, duivel verering en taboe, is Winti blijven voortbestaan.
De installatie is Lingers verbeelding van het symbolische rijtuig dat de Aisa winti, moeder aarde (de hoogste godheid in Winti na Anana, God de schepper), tijdens de uittocht van de slavernij in Suriname bereed. De basis van de installatie is aarde. De wielen van het rijtuig hebben er sporen van pimba doti (witte kaolien klei gebruikt in Winti-rituelen) op achtergelaten. De onderdelen van het rijtuig hebben allen een symbolische betekenis. Zo is de kopro beki (koperen bekken) in Winti een heilig voorwerp geassocieerd met Aisa: het mag niet op de grond staan en is vaak versierd met een gesteven angisa (hoofddoek) en gevuld met boskopu (cadeaus).
Al tijdens de slavernij werd er op hoogtijdagen een op het hoofd gedragen mand met boskopu gebracht naar degene die iets te vieren of herdenken had. Na de afschaffing van de slavernij werd de mand vervangen door een houten plateau en vervolgens door een kopro beki. De dyarusu sturu (stoel) kent z’n oorsprong ook in de tijd van de slavernij en dient tegenwoordig bij Winti rituelen als zitplaats voor Aisa. Achter het rijtuig bevindt zich op een meubelhondje een tabernakel (een vaak mooi versierde kluis in de kerk waarin het allerheiligste wordt bewaard) verbonden door een oude roestige ketting. De tabernakel-kluis, die Winti gerelateerde symbolische objecten bevat, staat symbool voor het feit dat de kerk Winti als taboe zag en Winti-belijders achter slot en grendel werden geplaatst vanwege het verbod op Winti. Het rijtuig dat wordt bereden door Aisa “reclaimed” als het ware de Winti symboliek.
Over de maker
Jaasir Linger (1991) is een interdisciplinaire kunstenaar met Surinaamse roots, gevestigd in Rotterdam. Door een proces van persoonlijke exploratie en een onderzoekende houding ten opzichte van zijn Surinaamse roots, de Afro-Surinaamse religie Winti en de gedeelde Nederlands-Surinaams/Surinaams-Nederlandse geschiedenis, komt hij op ideeën die hij vertaalt naar kunst-installatiewerken. Winti is voor Linger een middel om zich te (her)verbinden met zijn roots en een terugkerend motief in al zijn werken.
Lingers werken zijn onder andere te zien geweest in Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam Museum, museum Het Nieuwe Instituut, CBK Zuidoost, The Black Archives, SKD Völkerkundemuseum Herrnhut en recent op Documenta 15 in Kassel. Mama Aisa tyari a boskopu kon is de inzending van Jaasir Linger voor de Open Call EXODUS van het Bijbels Museum en Buitenplaats Doornburgh.
